Bolesne kurcze mięśniowe znane są każdemu z nas. Mogą kojarzyć się z długotrwałym przebywaniem w jednej pozycji lub wchodzeniem do zimnej wody, ale tak naprawdę ich potencjalnych przyczyn jest wiele. Poznaj typową etiopatogenezę skurczów i dowiedz się, jak skutecznie sobie z nimi radzić.
Czym są kurcze mięśniowe?
Skurcze mięśni (niekiedy określane też jako kurcze bolesne) to mimowolne i nagłe, zwykle bardzo bolesne skurcze mięśni pojedynczych lub sąsiadujących ze sobą. O ile same w sobie kurcze nie stanowią zagrożenia dla zdrowia, są bardzo nieprzyjemne, a jeśli wystąpią przy czynnościach wymagających zachowania pełnej uwagi, jak kierowanie samochodem, czy obsługa maszyny, mogą być wręcz niebezpieczne [1].
Z reguły kurcze mięśni trwają bardzo krótko – od kilkunastu sekund do kilku minut – i samoczynnie ustępują. Pojawiają się niezależnie od wieku, płci, a także rodzaju wykonywanej aktywności. Niekiedy występują też w spoczynku, skutecznie zakłócając sen. Skurcze mięśni najczęściej dotyczą osób aktywnych fizycznie, seniorów, ale też kobiet w ciąży.
Najpopularniejsze przyczyny bolesnych kurczy mięśni
Kurcze mięśniowe mogą mieć wiele przyczyn, które nie mają związku z żadną chorobą. Do najczęstszych zalicza się:
- wyczerpanie mięśni długotrwałym wysiłkiem [2],
- zatrucie alkoholem, tlenkiem węgla lub innymi toksynami [3],
- długotrwałe utrzymywanie kończyn w niekomfortowej pozycji.
Niestety nie zawsze udaje się wyjaśnić, jaka dokładnie jest przyczyna skurczów mięśniowych. Jeszcze kilka lat temu wierzono, że głównym winowajcą u osób aktywnych fizycznie jest odwodnienie i zaburzenia elektrolitowe. Niestety nowsze badania nie potwierdzają tej tezy, co zmusza naukowców do poszukiwania nowych rozwiązań radzenia sobie z dolegliwościami bólowymi o nie do końca wyjaśnionym podłożu [4].
Skąd biorą się kurcze mięśni w ciąży?
Wyjątkowo bolesne nocne skurcze nóg są problemem kobiet ciężarnych w ostatnim trymestrze. Wynikają one z faktu, że więzadła odpowiedzialne za utrzymywanie prawidłowej postawy ciała ulegają osłabieniu, choć jednocześnie są coraz bardziej obciążone. W rezultacie większą część pracy przejmują mięśnie, które szybciej się męczą i cierpią z powodu skurczów.
Jako czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia dolegliwości bólowych wskazuje się też obniżony poziom fosforu, magnezu, potasu i wapnia. Dodatkowo powiększająca się macica zaczyna uciskać nerwy i naczynia krwionośne w okolicy miednicy mniejszej, powodując zastój krwi. Dlatego przyszłe mamy zgłaszają skurcze głównie w obrębie kończyn dolnych, zwłaszcza zaś podudzi i stóp [5].
Jak radzić sobie ze skurczami mięśni?
Powtarzające się skurcze mięśni powinny skłonić do przyjrzenia się swojej codziennej rutynie oraz odżywianiu. W pierwszej kolejności warto zwrócić uwagę na dietę. W jadłospisie powinny znaleźć się warzywa liściaste, jak jarmuż, brokuł, czy szpinak, które są doskonałymi źródłami potasu niezbędnego do prawidłowej pracy mięśni. Podobne korzyści przynosi spożywanie awokado. Z kolei soczewica i fasola dostarczają magnezu. Osoby aktywne fizycznie doskonale znają też korzyści płynące z konsumpcji bananów. Dostarczają one nie tylko łatwo przyswajalnych węglowodanów, ale także magnezu i wapnia.
Zbilansowana dieta ułatwia utrzymanie prawidłowej masy ciała. Walka z otyłością jest istotna z wielu względów, w tym zmniejsza ryzyko występowania skurczów mięśni.
W okresach wzmożonego zapotrzebowania na witaminy i minerały zdrową dietę dobrze jest uzupełnić o suplementację. Szczególnie istotnymi składnikami w kontekście profilaktyki skurczów mięśni są nie tylko magnez, czy potas, ale również witaminy z grupy B [6]. Trzeba jednak pamiętać, że suplementacja nie powinna stanowić substytutu zróżnicowanej diety.
Sprawdzonymi sposobami na walkę ze skurczami są też różnego rodzaju zabiegi odnowy biologicznej – masaże, rolowanie, czy ciepłe i zimne kąpiele łagodzą uciążliwe dolegliwości.
Bibliografia:
- Pupka A., Kurcze mięśni, Medycyna po Dyplomie 2015/02;
- Miller KC, Stone MS, Huxel KC, Edwards JE. Exercise-associated muscle cramps: causes, treatment, and prevention. Sports Health. 2010 Jul;2(4):279-83;
- Simon L, Jolley SE, Molina PE. Alcoholic Myopathy: Pathophysiologic Mechanisms and Clinical Implications. Alcohol Res. 2017;38(2):207-217;
- Maughan RJ, Shirreffs SM. Muscle Cramping During Exercise: Causes, Solutions, and Questions Remaining. Sports Med. 2019;49(Suppl 2):115-124;
- Urtnowska K. i in., Fizjologiczne zmiany w układzie ruchu ciężarnej oraz związane z tym dolegliwości bólowe odcinka lędźwiowo – krzyżowego – badanie stopnia odczuwania bólu kręgosłupa w trakcie prawidłowo przebiegającej ciąży, Journal of Education, Health and Sport. 2015;5(7):105-116;
- Chan P, Huang TY, Chen YJ, Huang WP, Liu YC. Randomized, double-blind, placebo-controlled study of the safety and efficacy of vitamin B complex in the treatment of nocturnal leg cramps in elderly patients with hypertension. J Clin Pharmacol. 1998;38(12):1151-1154.
